circumgestatio, -onis, f.
– das Herumtragen: – 1) in katholischen Riten, meist bezogen auf Prozessionen mit der eucharistischen Hostie: – a) abgelehnt von protestantischen Verfassern: BVCER acta coll fol.7r ostentationes et circumgestationes sacramenti. CALVIN ep 308 (1541) Repudiata transsubstantiatio, repositio, circumgestatio, et reliqui superstitiosi cultus. MELANCHTHON enarr symb Nicaen II-III p.91 (1550) postea orta est invocatio mortuorum, circumgestatio panis similis pompae persicae et alia. ARCHIV univ Haffn 37,20 (1553) qvandocunqve ... ad alium extra institutum usum Dominica coena transfertur, uti in reservatione, circumgestatione, adoratione, pompis aut pacificationibus publicis fieri solet, non utiqve verum in ipsis abusibus existit sacramentum. PALLADIVS-P opusc p.80 (1556) non licet vlli homini ... aliter instituere coenam domini vel per transsubstantiationem vel per circumgestationem. PEVCER Carion chron (1572) p.506 Ne quid ergo deesset ad perfecti Idoli rationem, papa insuper ... instinctu Thomae Aquinatis, πανηγύρεις, et destinatas festiuitates, pompas, circumgestationes, Synodi Viennensis autoritate sanciuit. FLACIVS cent praef p.31 (1559) de circumgestatione panis in pompa Persica. CHEMNITZ exam II p.91 Pontificia enim circumgestatio eucharistiae non habet adiunctam in illo actu distributionem et sumptionem, nec circumgestatur ideo, ut distribuatur et sumatur, sed ut ostentetur, spectetur, atque ita peculiaris cultus externa adoratione instituatur. SCHARP cursus p.703 non esse festum circumgestationis à Christo institutum. CHYTRAEVS-D in gen p.290 Ut autem adoratio ignis Chaldaici seu Persici est Idoli adoratio, sic in Papistica circumgestatione adoratio panis prorsus est Idoli adoratio. IACOBVS I apol praef p.42 In his articulis fidei recentibus quoque est ... Transsubstantiatio, adorandi causa eleuatio, in supplicationibus, Sacramenti circumgestatio, Supererogationis opera ..., Baptizatio campanarum, et mille praeterea nugae (Bellarmins Antwort unter 1b). HOMMIVS disp p.250 Eiusmodi enim obambulationes et circumgestationes, quas Pontificii 
Processiones vocant, nec anniversarias nec extraordinarias Deus uspiam in N. Testamento mandavit aut sibi gratas esse significavit, sed vanae sunt, superstitiosae atque idololatricae. MARESIVS-S colleg p.821 Panis consecrati, quem vitiosè Hostiam vocant, nec pomposa circumgestatio, ut pote Antiquitati et Apostolis ignota, nec elevatio in cultum, qualis apud Pontificios utraque obtinet, probanda est. – Heiligenreliquien: CAPPEL-L synt III p.620 reliquiarum adorationes, ad earum conspectum et praesentiam prostrationes, deosculationes, circumgestationes, et mille huius generis superstitionum species. RIISSENIVS compend p.171 Postea ... Reliquiae Sanctorum ... super altare ad venerationem prostituebantur, unde ortae circumgestationes reliquiarum. – b) verteidigt von katholischen Verfassern: ALLEN sacram p.387 Gregorius etiam Turonensis, in passione Polycarpi, turris argenteae ad circumgestationem Eucharistiae meminit. BELLARMINO apol p.77 (in mg.) Circumgestatio Eucharistiae ad pietatem excitandam ritè instituta est.
– 2) profan: NANNIVS-P ep 47 p.286 (1545) Quanti enim tibi fit Cicero, indicat tua illa eius authoris propemodum in sinu per omnia itinera circumgestatio. ORDINATIO schol Hungar 19 (1585) Nemini catafractorum instar arma in Civitate circum gestare permittitur, cum ... tristissimi saepe eventus et incommoda ex tali armorum intempestiva circumgestatione consequuntur.
Processiones vocant, nec anniversarias nec extraordinarias Deus uspiam in N. Testamento mandavit aut sibi gratas esse significavit, sed vanae sunt, superstitiosae atque idololatricae. MARESIVS-S colleg p.821 Panis consecrati, quem vitiosè Hostiam vocant, nec pomposa circumgestatio, ut pote Antiquitati et Apostolis ignota, nec elevatio in cultum, qualis apud Pontificios utraque obtinet, probanda est. – Heiligenreliquien: CAPPEL-L synt III p.620 reliquiarum adorationes, ad earum conspectum et praesentiam prostrationes, deosculationes, circumgestationes, et mille huius generis superstitionum species. RIISSENIVS compend p.171 Postea ... Reliquiae Sanctorum ... super altare ad venerationem prostituebantur, unde ortae circumgestationes reliquiarum. – b) verteidigt von katholischen Verfassern: ALLEN sacram p.387 Gregorius etiam Turonensis, in passione Polycarpi, turris argenteae ad circumgestationem Eucharistiae meminit. BELLARMINO apol p.77 (in mg.) Circumgestatio Eucharistiae ad pietatem excitandam ritè instituta est.
– 2) profan: NANNIVS-P ep 47 p.286 (1545) Quanti enim tibi fit Cicero, indicat tua illa eius authoris propemodum in sinu per omnia itinera circumgestatio. ORDINATIO schol Hungar 19 (1585) Nemini catafractorum instar arma in Civitate circum gestare permittitur, cum ... tristissimi saepe eventus et incommoda ex tali armorum intempestiva circumgestatione consequuntur.
Lexicographica: TLL 0;
LATHAM ('1562, 1610')